Θηλασμός: τα οφέλη για τη μητέρα και το μωρό

Το μητρικό γάλα αποτελεί ένα δώρο της φύσης στον άνθρωπο. O θηλασμός είναι ο φυσικός τρόπος διατροφής των βρεφών. Tο μητρικό γάλα περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά για τη σωματική και την πνευματική ανάπτυξη του βρέφους. Το μητρικό γάλα είναι από μόνο του η καλύτερη τροφή για τα βρέφη, καθώς έχει τη σωστή ποσότητα θρεπτικών συστατικών, την ίδια ώρα που είναι εύπεπτο και εύκολα διαθέσιμο. Πλούσιο σε αντισώματα αλλά και αντιφλεγμονώδεις ουσίες τόσο απαραίτητες για την ανάπτυξή του, το μητρικό γάλα είναι αναντικατάστατο και ο θηλασμός αποτελεί τον σπουδαιότερο ψυχικός δεσμό μεταξύ μητέρας και νεογνού.

Έχετε προσέξει την πρώτη ενστικτώδη ξεκάθαρα κίνηση που κάνει ένα νεογνό όταν αμέσως μετά τον τοκετό βρίσκεται στην αγκαλιά της μαμάς του; Το ένστικτο της επιβίωσης και η ανάγκη για δυνατή ψυχοσωματική επαφή είναι που το κάνουν να θηλάζει χωρίς κανένας να του δείξει τον τρόπο. Τόσο άμεσα και φυσικά.

Tα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο οι γυναικολόγοι και οι παιδίατροι επισημαίνουν έντονα τη ζωτική σημασία του θηλασμού τόσο για την επιβίωση και την προστασία των βρεφών όσο και για τη διατήρηση της καλής υγείας της μητέρας. Οι έρευνες άλλωστε συνηγορούν όλο και πιο πολύ σε αυτό. Υπάρχουν ωστόσο μητέρες που δεν μπορούν για λόγους υγείας να θηλάσουν, υπάρχουν όμως και εκείνες που δεν θέλουν να θηλάσουν. Παρότι τα τελευταία χρόνια το κίνημα των γυναικών υπέρ του θηλασμού και οι παρεμβάσεις της επιστημονικής κοινότητας είναι όλο και πιο συχνές και η «φωνή» υπέρ του θηλασμού δυναμώνει, τα ποσοστά των γυναικών που θηλάζουν τα μωρά τους παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Ας δούμε ποια είναι τα οφέλη του θηλασμού, τόσο για το βρέφος όσο και για τη μητέρα.

Τα οφέλη του θηλασμού για το βρέφος:

-Ο θηλασμός της 1ης ώρας

Αμέσως μετά τον τοκετό το νεογέννητο βρέφος τοποθετείται πάνω στη μητέρα του για τουλάχιστον μία ώρα. Είναι η γνωστή διαδικασία της επαφής δέρμα με δέρμα. Η μαία ενθαρρύνει τη μητέρα ώστε να θηλάσει το μωρό της, δείχνοντάς της όλα όσα πρέπει να κάνει συμβαδίζοντας με τη φύση. Ο θηλασμός αμέσως μετά τη γέννηση είναι μια ενστικτώδης συμπεριφορά του νεογέννητου βρέφους. Η όσφρηση, η γεύση και λιγότερο η όραση βοηθούν το νεογέννητο βρέφος να εντοπίσει τον μαστό την ίδια ώρα που η επαφή με την μητέρα και το χάδι της κάνουν το νεογνό να νοιώθει ασφάλεια. Οι μελέτες έχουν αποδείξει πως ένα εκατομμύριο ζωές θα μπορούσαν να σωθούν σε όλο τον κόσμο εάν οι μητέρες θήλαζαν τα νεογνά τους την πρώτη ώρα της ζωής τους. Κατά τις πρώτες ημέρες μετά τη γέννηση του βρέφους, ωστόσο, το στήθος παράγει ένα παχύ και κιτρινωπό υγρό, που ονομάζεται πρωτόγαλα. Το πρωτόγαλα είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, χαμηλής περιεκτικότητας υδατάνθρακες και πλούσιο σε ευεργετικές ενώσεις που βοηθούν στην ανάπτυξη του ανώριμου πεπτικού συστήματος του νεογέννητου βρέφους. Ακόμη, το πρωτόγαλα βοηθά τη γρήγορη αποβολή του μυκωνίου άρα και την πρόληψη του νεογνικού ίκτερου. Το πρωτόγαλα έχει υψηλές ποσότητες ανοσοσφαιρίνης Α (IgA)και άλλα αντισώματα.

Ο θηλασμός της 1ης ώρας ωστόσο είναι ευεργετικός για το βρέφος και γιατί αποτελεί το καλύτερο μέρος για τη προσαρμογή του νεογέννητου από την ενδομήτρια στην εξωμήτρια ζωή. Οι επιστήμονες καταλήγουν πως η γενετικά κωδικοποιημένη αντίδραση στον αποχωρισμό από τη μητέρα είναι το κλάμα και πως η κατάλληλη θέση για ένα υγιές τελειόμηνο νεογνό μετά τον τοκετό είναι η αγκαλιά της μητέρας και η επαφή δέρμα με δέρμα. Λέγεται δε πως η επαφή δέρμα με δέρμα προάγει τον αποικισμό του νεογνικού δέρματος από ασφαλή μικρόβια της βακτηριακής χλωρίδας του μητρικού δέρματος. Κάπως έτσι το νεογνό προστατεύεται από τα παθογόνα βακτήρια. Οι καρδιακές σφίξεις, το σάκχαρο και η αναπνοή ενός νεογνού, βρίσκονται σε φυσιολογικά επίπεδα όταν βρίσκεται στην αγκαλιά της μητέρας του.

-Τα αντισώματα στο μητρικό γάλα

Το μητρικό γάλα είναι μια πλούσια πηγή αντισωμάτων που βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα του βρέφουςνα καταπολεμήσει τους ιούς και τα βακτήρια. Η ανοσοσφαιρίνη προστατεύει το μωρό από ασθένειες δημιουργώντας μια προστατευτική ασπίδα στη μύτη, το λαιμό και το πεπτικό σύστημα του μωρού.

Το γάλα σε σκόνη δεν παρέχει όμοια προστασία στο βρέφος. Όπως έχουν ξαναπεί σε άλλο άρθρο για τις διαφορές ανάμεσα στο μητρικό γάλα και στο γάλα εμπορίου, δεν υπάρχει καμία σύγκριση. Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι τα μωρά που δεν θηλάζουν είναι πιο ευάλωτα σε προβλήματα υγείας, όπως είναι η πνευμονία, η ωτίτιδα, η διάρροια και οι λοιμώξεις. Τα μακροφάγα του μητρικού γάλακτος, τα κύτταρα δηλαδή που σκοτώνουν μικρόβια και ιούς, παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανοσολογική προστασία του μωρού κατά τους πρώτους μήνες, αλλά και μακροχρόνια.

-Ο θηλασμός εξαλείφει τον κίνδυνο πολλών σοβαρών ασθενειών για το βρέφος

Ο αποκλειστικός θηλασμός, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών ασθενειών. Κάποιες από αυτές είναι:

Το βρέφος που έχει θηλάσει 3 και πλέον μήνες με αποκλειστικό θηλασμό, εμφανίζει 50% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης λοιμώξεων του μέσου ωτός και 72% μειωμένο κίνδυνο λοιμώξεων του αναπνευστικού. Τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά για 6 μήνες μπορεί να έχουν έως και 63% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών κρυολογημάτων και λοιμώξεων του γαστρεντερικού. Η σίτιση πρόωρων νεογνών με μητρικό γάλα συνδέεται με 60% μείωση της συχνότητα εμφάνισης της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας. Ακόμη τα βρέφη που θηλάζουν εμφανίζουν σπανιότερα αλλεργίες, άσθμα και ατοπική δερματίτιδα. Ο θηλασμός για τουλάχιστον 3 μήνες συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1 και διαβήτη τύπου 2. Ακόμη, όταν ένα βρέφος θηλάζει για 6 μήνες εμφανίζει 15-20% μειωμένο κίνδυνο να νοσήσει από παιδική λευχαιμία.

-Ο θηλασμός κάνει τα παιδιά πιο έξυπνα

Σύμφωνα με μελέτες υπάρχει σημαντικά διαφορά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου ενός βρέφους που θηλάζει και ενός βρέφους που δεν θηλάζει. Τα μωρά που θηλάζουν έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης και είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν προβλήματα συμπεριφοράς ή να αντιμετωπίσουν μαθησιακές δυσκολίες μεγαλώνοντας.

-Ο θηλασμός βοηθά στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας

Μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά της παχυσαρκίας είναι 15-30% χαμηλότερα σε παιδιά που ως βρέφη θήλασαν, σε σύγκριση με τα παιδιά που τράφηκαν με φόρμουλες γάλακτος. Η διάρκεια είναι επίσης σημαντική, καθώς κάθε μήνας θηλασμού, μειώνει τον κίνδυνο μελλοντικής παχυσαρκίας κατά 4%. Τα μωρά που θηλάζουν έχουν υψηλότερα ποσοστά ωφέλιμων βακτηρίων του εντέρου, τα οποία με την σειρά τους μπορεί να επηρεάσουν την αποθήκευση λίπους. Τα βρέφη που θηλάζουν έχουν περισσότερη λεπτίνη (ορμόνη κλειδί για τη ρύθμιση της όρεξης και την αποθήκευση λίπους) από ότι τα μωρά που τρέφονται με φόρμουλα γάλακτος.

Τα οφέλη του θηλασμού για τη μητέρα:

-Ο θηλασμός βοηθά τη μήτρα να επανέλθει

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως είναι λογικό η μήτρα αλλάζει πολύ σε μέγεθος. Μεγαλώνει σημαντικά. Μετά τον τοκετό, η μήτρα περνά στη διαδικασία της υποστροφής προκειμένου να επιστρέψει στο πριν την εγκυμοσύνη μέγεθός της. Η ωκυτοκίνη (ορμόνη που αυξάνεται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενισχύει αυτή τη διαδικασία). Το σώμα εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ωκυτοκίνης κατά τη διάρκεια της γέννας, ώστε να γεννηθεί το μωρό και να μειωθεί η αιμορραγία. Η ωκυτοκίνη όμως αυξάνεται και κατά τη διάρκεια του θηλασμού, κάνοντας πιο συχνές τις συσπάσεις της μήτρας, μειώνοντας την αιμορραγία και βοηθώντας την επιστροφή της μήτρας στο φυσιολογικό πριν την εγκυμοσύνη μέγεθός της.

– Ο θηλασμός βοηθά τη μητέρα στην απώλεια βάρους

Παρά το γεγονός ότι ο θηλασμός αυξάνει τις ενεργειακές απαιτήσεις της μητέρας κατά περίπου 500 θερμίδες την ημέρα, η ορμονική ισορροπία του σώματος είναι πολύ διαφορετική από την κανονική. Οι γυναίκες που θηλάζουν έχουν αυξημένη όρεξη και μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην αποθήκευση λίπους για την παραγωγή γάλακτος. Αυτό όμως για τους 3 πρώτους μήνες μόνο. Μετά από 3 μήνες θηλασμού, που κατά πάσα πιθανότητα θα παρουσιάσουν αύξηση στην καύση του λίπους και περίπου 3-6 μήνες μετά τον τοκετό, οι μητέρες που θηλάζουν χάνουν περισσότερο βάρος από ότι οι μητέρες που δεν θηλάζουν.

-Ο θηλασμός προστατεύει τη μητέρα από την αναιμία και από διάφορους τύπους καρκίνου

Όπως αναφέραμε σε άλλο άρθρο για τον θηλασμό και την έμμηνο ρύση, ο θηλασμός καθυστερεί την εμφάνιση της έμμηνου ρύσης και προστατεύει τη μητέρα από την αναιμία σ’ αυτήν την τόσο απαιτητική περίοδο της ζωής της. Ο θηλασμός όμως δρα ευεργετικά και μακροπρόθεσμα, προφυλάσσοντας τη μητέρα από διάφορους τύπους καρκίνου, όπως είναι ο καρκίνος μαστού και των ωοθηκών. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο θηλασμός είναι και η καλύτερη απάντηση στην οστεοπόρωση ανάλογα πάντα με τον συνολικό χρόνο του θηλασμού.